Πρόθεση του νέου υπουργού είναι να τεθεί προς διαβούλευση το νέο νομοσχέδιο μέσα στον Φεβρουάριο ενώ η ψήφισή του δρομολογείται για την άνοιξη.
Οι αλλαγές που θα επιφέρει το νομοσχέδιο «Ρύθμιση θεμάτων της αγοράς εργασίας» είναι σαρωτικές και παρότι κάποιες εξ αυτών σίγουρα μπορούν να χαρακτηριστούν εκσυγχρονιστικές, κάποιες άλλες θα αποτελέσουν «αιτία πολέμου» με την αντιπολίτευση αλλά και έντονες κοινωνικές αντιδράσεις.
Ο πρωθυπουργός φυσικά προχώρησε σε μια δήλωση που αποτυπώνει και το μέγεθος των αλλαγών. Συγκεκριμένα τόνισε: «η αγορά της εργασίας άλλαξε κατά τη διάρκεια της πανδημίας και οφείλει και η εργατική νομοθεσία -ο πυρήνας της οποίας θα συμπληρώσει του χρόνου 40 χρόνια ζωής είναι από το 1982- να προσαρμοστεί σε αυτή τη νέα πραγματικότητα.»
Και εδώ ακριβώς είναι η ουσία. Το γεγονός δηλαδή ότι θα γίνουν παρεμβάσεις σε νόμους 40ετίας (αλλάζει ένας από τα πρώτους νόμους της κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου που κανείς δεν τόλμησε να αγγίξει από το 1982).
Πάμε τώρα να δούμε τους βασικούς άξονες της νέας εργασιακής μεταρρύθμισης. Συνοπτικά αναφέρουμε τα εξής:
- Εργάνη ΙΙ με Ψηφιακό Ωράριο & Ηλεκτρονική Κάρτα Εργασίας
- Νέες άδειες πατρότητας
- Θεσμοθέτηση υποχρεωτικών αργιών
- Νέο πλαίσιο τηλεργασίας
- Νέο πλαίσιο στη διαδικασία προειδοποίησης απόλυσης
- Ευελιξία στη διευθέτηση ωραρίου και αλλαγές στις υπερωρίες
- Σημαντικές αλλαγές στον συνδικαλιστικό νόμο
- Νέα διαδικασία κύρωσης Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας
Τι αλλαγές περιλαμβάνει η κάθε κατηγορία
1. Εργάνη ΙΙ με Ψηφιακό Ωράριο & Ηλεκτρονική Κάρτα Εργασίας
Με την εφαρμογή της Ηλεκτρονικής Κάρτας Εργασίας, στόχος του υπουργείου είναι ο περιορισμός της ψευδώς υποδηλωμένης εργασίας, καθώς μέσω της χρήσης της κάρτας θα μπορεί να καταγράφεται ο συνολικός χρόνος απασχόλησης κάθε εργαζομένου. Παράλληλα με τη διασύνδεση της κάρτας με το σύστημα «Εργάνη», θα επιδιωχθεί και η διασύνδεση του συστήματος των ΑΠΔ με αυτό, ώστε να διασταυρώνονται στοιχεία εισφορών και πραγματικών ωρών εργασίας. Στην ουσία πρόκειται για μια online καταγραφή της ώρας εισόδου και εξόδου των εργαζομένων. Παράλληλα με αυτό τον τρόπο θεωρείται ότι θα υπάρχει διασταύρωση των δηλωμένων ή μη – από τον εργοδότη – υπερωριών.
Βέβαια να θυμίσουμε ότι η εφαρμογή αυτού του μέτρου είχε συνδυαστεί και με μείωση κατά 10% των ασφαλιστικών εισφορών κάτι που θεωρείται αδύνατον να εφαρμοστεί ιδίως τώρα που έχει ήδη υπάρξει σημαντική μείωση των εισφορών και οι αντοχές των ασφαλιστικών ταμείων είναι περιορισμένες.
Με το Ψηφιακό Ωράριο θα αλλάξει ο τρόπος δήλωσης από πλευράς εργοδοτών της υφιστάμενης διαδικασίας δήλωσης των ωραρίων εργασίας των εργαζομένων. Η νέα ψηφιακή διαδικασία που θα εφαρμοστεί θα παρέχει το δικαίωμα άμεσης πρόσβασης στους επιθεωρητές του Σ.ΕΠ.Ε.
Επίσης με το Εργάνη ΙΙ αναμένεται να καταργηθούν και κάποια έντυπα τα οποία την παρούσα στιγμή αυξάνουν την γραφειοκρατία και δεν επιφέρουν καμία ουσιαστική πληροφορία. (ευχής έργον να καταργηθεί και ο Ετήσιος Πίνακας Προσωπικού).
2. Νέες άδειες και αργίες
Μία από τις σημαντικές αλλαγές στο θέμα των αδειών αποτελεί η ενσωμάτωση της οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2019/1158 με την οποία εισήχθη η άδεια πατρότητας, η γονική άδεια του πατέρα αλλά και η προστασία της πατρότητας. Ας δούμε τα βασικά άρθρα της οδηγίας.
- Άδεια πατρότητας 14ων ημερών κατά τη γέννηση του τέκνου του εργαζομένου. Η άδεια αυτή θα έχει αποδοχές.
- Γονική άδεια 6 μηνών που πρέπει να λαμβάνεται προτού το παιδί φθάσει στην ηλικία των 8 ετών. Μάλιστα οι 2 πρώτοι μήνες θα επιδοτούνται από τον ΟΑΕΔ.
- Άδεια φροντίδας ανήμπορου γονέα, παιδιού, αδελφού, συζύγου ή παιδιών έως 5 ημέρες κατ’ έτος για κάθε εργαζόμενο. Η άδεια αυτή θα είναι χωρίς αποδοχές.
- Προστασία απόλυσης του πατέρα μετά την γέννηση τέκνου και συγκεκριμένα: 2 μήνες μετά το 1ο τέκνο, 4 μήνες μετά το 2ο, 6 μήνες για κάθε επόμενο.
- Άδεια 2 ημερών για λόγους ανωτέρας βίας που συνδέονται με επείγοντες οικογενειακούς λόγους σε περίπτωση ασθένειας ή ατυχήματος που καθιστά απαραίτητη την άμεση παρουσία του εργαζομένου.
- Ειδικές ρυθμίσεις για γονείς διδύμων, τριδύμων αλλά και για μονογονεϊκές οικογένειες
3. Θεσμοθέτηση υποχρεωτικών αργιών
Με το νέο σχέδιο νόμου προβλέπεται - εν μέρει - ο εξορθολογισμός του θέματος των αργιών καθώς στην χώρα μας επικρατεί μια σύγχυση για το ποιες αργίες είναι υποχρεωτικές, ποιες προαιρετικές και ποιες εθιμικές. Αναλυτικές πληροφορίες για το τι ισχύει σήμερα όσον αφορά τις αργίες μπορείτε να δείτε και στο άρθρο Αργίες 2021 / Οι επίσημες, οι εθιμικές και τα φετινά 3ήμερα. Πότε πληρώνει ο εργοδότης; Όλες οι εξαιρέσεις.
Πλέον αναμένεται να οριστούν ως υποχρεωτικές αργίες:
- Η 1η Ιανουαρίου (σήμερα θεωρείται κατ’ έθιμον αργία)
- Η 28η Οκτωβρίου (σήμερα θεωρείται προαιρετική αργία)
Και όταν ανωτέρω γράφτηκε ότι γίνεται «εν μέρει» εξορθολογισμός, σημαίνει ότι δεν θα αλλάξει κάτι με τα Θεοφάνεια και την Καθαρά Δευτέρα που παρότι για όλους θεωρούνται υποχρεωτικές αργίες, θα συνεχίσουν να χαρακτηρίζονται ως εθιμικές.
4. Νέο πλαίσιο τηλεργασίας
Η τηλεργασία μπήκε αναγκαστικά στην επαγγελματική ζωή μας και αναμένεται να παραμείνει και μετά το πέρας της πανδημίας καθώς φαίνεται ότι εξυπηρετεί ανάγκες τόσο των εργαζομένων (π.χ. νέες μητέρες, ΑΜΕΑ, άτομα από μακρινές περιοχές) όσο και των εργοδοτών (μείωση λειτουργικού κόστους).
Έτσι με το νομοσχέδιο που θα κατατεθεί θα μπουν και κάποιοι – αυτονόητοι – κανόνες όπως:
- Ανάληψη από πλευράς εργοδότη του κόστους του εξοπλισμού του τηλεργαζόμενου
- Κάλυψη του κόστους συντήρησης αν ο εξοπλισμός ανήκει στον τηλεργαζόμενο
- Σεβασμός ιδιωτικής ζωής τηλεργαζόμενου και απαγόρευσης παρακολούθησης με κάμερα
- Έλεγχος τήρησης των ωραρίων εργασίας
5. Ευελιξία στη διευθέτηση ωραρίου και αλλαγές στις υπερωρίες
Το θέμα της διευθέτησης του χρόνου εργασίας ρυθμίστηκε για τελευταία φορά με τον Ν.3986/2011 ενώ είχε εισαχθεί με τον Ν.3385/2005.
Επί της ουσίας επιτράπηκε η διαμόρφωση αυξημένης και μειωμένης εργασίας εντός 6μήνου χωρίς να διαταραχθεί το εβδομαδιαίο 40ωρο μέσα στο 6μηνο. Για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος μπορεί να απασχολείται 10 ώρες ημερησίως για 4 μέρες μια εβδομάδα και 6 ώρες την ημέρα για 4 μέρες, κάποια άλλη εβδομάδα εντός 6μήνου. Έτσι θα έχει δουλέψει 48 ώρες την μια εβδομάδα και 32 την δεύτερη, ο μέσος όρος των οποίων είναι 40, δηλαδή 8 ώρες ημερησίως για 5ήμερη απασχόληση.
Με το νέο νομοσχέδιο αν υπάρχει π.χ. αυξημένη εργασία με ανώτατο όριο τις 10 ώρες ανά ημέρα, θα επιτρέπεται στον εργοδότη να αντί μείωσης ωρών σε επόμενο διάστημα, να χορηγεί ρεπό ή συνδυασμό μείωσης ωρών και ρεπό.
Στην ουσία αναμένεται να εξομοιωθούν η υπερεργασία με τη νόμιμη υπερωρία οι οποίες θα συμψηφίζονται συνολικά.
Εδώ προκύπτουν και οι αντιδράσεις των συνδικάτων και την αντιπολίτευσης, καθώς γίνεται αναφορά σε άμεση κατάργηση της καταβολής προσαυξήσεων για υπερεργασία και υπερωρίες διαμέσου του συμψηφισμού αυτών με ρεπό.
Να τονίσουμε βέβαια ότι με τη νέα διαδικασία διευθέτησης του ωραρίου εργασίας, δεν αναμένεται να υπάρξουν αλλαγές στο πλαίσιο των αμοιβών υπερεργασίας (20%) και νόμιμης υπερωρίας (40%) σε περίπτωση που αυτές δεν συμψηφίζονται.
Ένα άλλο θέμα το οποίο αναμένεται να ρυθμιστεί εκ νέου με το νέο εργασιακό νομοσχέδιο είναι τα όρια των υπερωριών. Σήμερα, το ανώτατο όριο υπερωριακής απασχόλησης είναι 48 ώρες ανά 6μηνο προκειμένου για εργαζόμενους σε βιομηχανικές, βιοτεχνικές επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες και 120 ώρες το έτους στους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας. Δεν αποκλείεται να οριστεί ένα γενικό πλαφόν 120 ωρών ενώ στο τραπέζι υπάρχει ακόμη και το θέμα της αύξησης αυτού του ορίου.
Και στο θέμα αυτό υπάρχουν ήδη έντονες αντιδράσεις καθώς οι εκπρόσωποι των εργαζομένων θεωρούν ότι τέτοιου είδους ενέργειες αποτελούν αντικίνητρο πρόσληψης νέων εργαζομένων.
Με το ίδιο νομοσχέδιο προστίθενται επιχειρήσεις και εργασίες στη λίστα που ήδη επιτρέπει την εργασία την Κυριακή.
6. Νέο πλαίσιο στη διαδικασία προειδοποίησης απόλυσης
Την θεσμοθέτηση του εργοδοτικού δικαιώματος να απαγορεύει την προσέλευση του εργαζόμενου στην εργασία, μετά την προειδοποίηση της απόλυσής του, φέρνει το νέο νομοσχέδιο.
Ο εργαζόμενος, που δεν θα προσέρχεται στο χώρο εργασίας, θα αμείβεται κανονικά μέχρι την καταγγελία της σύμβασής του, όπως προβλέπεται.
Με την παρούσα ρύθμιση, ο νομοθέτης επιδιώκει να ενισχύσει το μέτρο της προειδοποίησης το οποίο σήμερα αποφεύγουν αρκετοί εργοδότες λόγω της δυσκολίας που υπάρχει με τη συνύπαρξη του εργοδότη με τον ήδη απολυμένο εργαζόμενο.
Τα όρια καταγγελίας σύμβασης με προειδοποίηση απόλυσης είναι τα ακόλουθα:
- Για υπαλλήλους που έχουν υπηρετήσει στον ίδιο εργοδότη από 12 μήνες έως δύο έτη, το χρονικό διάστημα προειδοποίησης ανέρχεται στον ένα μήνα πριν από την απόλυση.
- Για υπαλλήλους που έχουν συμπληρώσει από δύο μέχρι πέντε έτη στον ίδιο εργοδότη, το χρονικό διάστημα προειδοποίησης ανέρχεται στους δύο μήνες πριν από την απόλυση.
- Για υπαλλήλους που έχουν συμπληρώσει από πέντε μέχρι δέκα έτη στον ίδιο εργοδότη, το χρονικό διάστημα προειδοποίησης ανέρχεται στους τρεις μήνες πριν από την απόλυση.
- Για υπαλλήλους που έχουν συμπληρώσει δέκα έτη και άνω στον ίδιο εργοδότη, το χρονικό διάστημα προειδοποίησης ανέρχεται στους τέσσερις μήνες πριν από την απόλυση.
Μια επίσης σημαντική – και ορθή – ρύθμιση που υπάρχει στο νομοσχέδιο είναι η κατάργηση της διάκρισης αποζημιώσεων απόλυσης μεταξύ υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών η οποία αποτελεί σήμερα μια πολύ άδικη ρύθμιση που μειώνει κατά πολύ την αποζημίωση απόλυσης των εργατοτεχνιτών περιορίζοντας της σε μερικά ημερομίσθια ακόμη και για πολυετή απασχόληση.
7. Σημαντικές αλλαγές στον συνδικαλιστικό νόμο
Σύμφωνα και με τον συνεργάτη του e-forologia, έγκριτο εργατολόγο κο Γιάννη Καρούζο:
Το νέο νομοσχέδιο προωθεί την εκ βάθρων αλλαγή του συνδικαλιστικού νόμου, καθώς:
- Καθιερώνεται η εξ’ αποστάσεως συμμετοχή σε γενικές συνελεύσεις και η υποχρεωτική εφαρμογή ηλεκτρονικής ψήφου για την πραγματοποίηση απεργίας.
- Θεσμοθετείται υποχρέωση των συνδικάτων να παρέχουν στα μέλη της Γενικής Συνέλευσης πραγματική πρακτική δυνατότητα συμμετοχής και ψήφου εξ αποστάσεως, ηλεκτρονικώς, ιδίως για τη λήψη απόφασης απεργίας.
- Αν δεν παρέχεται εξ’ αποστάσεως συμμετοχή στη Γενική Συνέλευση και ψήφος σε όποιο μέλος το επιθυμεί, δεν θα μπορεί να προχωρήσει η προκήρυξη απεργίας. Πάντως η προθεσμία της 24ωρης ενημέρωσης του εργοδότη δεν αναμένεται να αλλάξει. Η διάταξη για ηλεκτρονική ψηφοφορία για την πραγματοποίηση απεργίας θα εφαρμοστεί σε συνδυασμό με την ισχύουσα διάταξη που προβλέπει την παρουσία του 50% των οικονομικά ενεργών μελών της πρωτοβάθμιας συνδικαλιστικής οργάνωσης στη γενική συνέλευση, ώστε να τεκμαίρεται απαρτία και να λαμβάνεται έγκυρη απόφαση για απεργία.
- Καθίσταται επίσης προϋπόθεση για την άσκηση συνδικαλιστικού δικαιώματος, η απογραφή στο ήδη νομοθετημένο Γενικό Μητρώο. Θεσμοθετείται τουλάχιστον 40% προσωπικό ασφαλείας, που πρέπει να εξακολουθεί να εργάζεται σε περίπτωση απεργίας στις επιχειρήσεις που η λειτουργία τους είναι κρίσιμη για το κοινωνικό σύνολο, στο Δημόσιο, τους ΟΤΑ και τα ΝΠΔΔ.
- Επίσης απαγορεύονται οι καταλήψεις χώρων και εισόδων και η άσκηση ψυχολογικής ή σωματικής βίας. Αν λάβουν χώρα, η απεργία καθίσταται παράνομη. Όσοι μετέχουν σε κατάληψη ή βιαιοπραγούν, τελούν ποινικώς κολάσιμη πράξη.
8. Νέα διαδικασία κύρωσης Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας
Αλλαγές επέρχονται και σε θέματα Σ.Σ.Ε., Μεσολάβησης και Διαιτησίας
- Δικαίωμα συλλογικής διαπραγμάτευσης και συνεπώς υπογραφής συλλογικών συμβάσεων θα αναγνωρίζεται πλέον μόνο στις συνδικαλιστικές οργανώσεις που έχουν εγγραφεί στα νομοθετημένα ψηφιακά Μητρώα.
- Η συμφιλίωση συλλογικών διαφορών αφαιρείται από τις Επιθεωρήσεις Εργασίας και ανατίθεται στον ΟΜΕΔ κάτι το οποίο αναμένεται να δημιουργήσει αύξηση της γραφειοκρατίας
- Καταργείται ο Β’ βαθμός διαιτησίας στον ΟΜΕΔ
- Προβλέπεται ταχεία διαδικασία δικαστικού ελέγχου των προσβαλλόμενων διαιτητικών αποφάσεων
- Αναγνωρίζονται οι ΣΣΕ υποκλάδου, για μεγαλύτερη οικονομική ευελιξία των επιχειρήσεων προκειμένου για τη μείωση του εργατικού κόστους, ανά περίπτωση
Η άποψή μας
Η επιστημονική ομάδα της Epsilon Net και του e-forologia έχει εξετάσει αναλυτικά όλες τις προτεινόμενες διατάξεις και θεωρεί ότι στο πλαίσιο της διαβούλευσης οφείλουν να έχουν ισχυρή άποψη και οι λογιστές ιδίως για θέματα που αφορούν το ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ
Όσον αφορά δε την ηλεκτρονική κάρτα εργασίας που η εφαρμογή της είναι ένα όνειρο 10ετίας για την παρούσα κυβέρνηση, θεωρούμε ότι θα πρέπει να υπάρξει επιδότηση των επιχειρήσεων για την προμήθεια τερματικών καταγραφής χρόνου. Ενώ παράλληλα η διαμόρφωση τέτοιου συστήματος από το υπουργείο θα πρέπει να παρέχει δυνατότητες ευελιξίας τόσο για τις καθημερινές ανάγκες της αγοράς όπως π.χ. α) μικροκαθυστερήσεις στην αποχώρηση ή ολιγόλεπτες προγενέστερες είσοδοι, β) απασχόληση εκτός εγκατάστασης όπως π.χ. οδηγοί, πωλητές, τηλεργαζόμενοι κ.ά.
Για τις αργίες και τις άδειες, οφείλει ο νομοθέτης να κλείσει άμεσα το θέμα με τις εθιμικές αργίες που στην πραγματικότητα είναι επίσημες αργίες όπως π.χ. Θεοφάνεια & Καθαρά Δευτέρα ενώ στο θέμα των αδειών πρέπει να υπάρξει μόνιμη ευελιξία στο δικαίωμα μεταφοράς της άδειας κάτι το οποίο άλλωστε είναι πολύ σύνηθες φαινόμενο.
Για το θέμα της διευθέτησης του χρόνου εργασίας με δυνατότητα συμψηφισμού υπερωριών και υπερεργασίας, θα πούμε ότι θα πρέπει να εξεταστούν αναλυτικά οι έννοιες του συμψηφισμού διότι δεν είναι το ίδιο να συμψηφίσεις π.χ. 8 ώρες υπερωρίας με 1 ημέρα άδειας διότι στο σημερινό καθεστώς αυτές οι ώρες (υπερωριών) κοστίζουν κατά 40% περισσότερο. Παράλληλα ελπίζουμε να μην υπάρξει πάλι κάποια γραφειοκρατική διαδικασία συμψηφισμού που η εφαρμογή της θα επιβαρύνει λογιστές και μισθολόγους.
Βέβαια μιας και μιλάμε για τέτοιου είδους θέματα, οφείλει πλέον ο νομοθέτης να παρέχει ευελιξία και στο πλαίσιο της παράλληλης απασχόλησης όπου υπάρχει απαγόρευση αν κάποιος απασχολείται σε 1 επιχείρηση με πλήρης απασχόλησης. Διότι δεν είναι λογικό να επιτρέπεται η υπερωριακή απασχόληση αλλά να μην επιτρέπεται η απασχόληση σε άλλο εργοδότη για τις ίδιες λίγες ώρες.
Για το θέμα των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, θα πρέπει επιτέλους να ξεκαθαριστεί το πλαίσιο για να μπορεί πλέον ο κάθε εργοδότης και εργαζόμενος να κάνει τον δικό του προγραμματισμό χωρίς να αποτελεί «έρμαιο» των διαθέσεων της εκάστοτε κυβέρνησης. Νωπές άλλωστε είναι ακόμη οι μνήμες με τις υποχρεωτικές συμβάσεις που έκανε η κα Αχτσιόγλου και αύξησαν σημαντικά τους μισθούς οι οποίοι βέβαια στη συνέχεια μειώθηκαν και πάλι σημαντικά γιατί άλλαξε (και δυσκόλεψε) το πλαίσιο κήρυξης υποχρεωτικότητας των συμβάσεων.
Τέλος για το θέμα των αλλαγών του συνδικαλιστικού νόμου, φοβόμαστε ότι θα παιχτούν πολλά επεισόδια μέχρι να λυθεί ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα.
